Roofvogels en de mens. Niet zo direct een evidente combinatie. Maar in het verleden gingen die twee wel hand in hand. En als we het over de valkerij hebben is de Bourgondische periode wel een hoogtepunt.
De jacht met de valk
We kunnen alleen raden naar wanneer juist de mens heeft ingezien dat een afgerichte roofvogel wel eens een serieus voordeel kan opleveren tijdens de jacht. Uit oude geschriften en afbeeldingen kan er wel worden afgeleid dat de jacht met roofvogels bekend was bij de herdersvolkeren op de steppes van Midden-Azië, dat dit zo ingang heeft gevonden in China, Japan, en het Koreaans schiereiland. En van Midden-Azië naar Oost-Europa. En met de volksverhuizingen in de 2e en derde eeuw na Christus heeft dit fenomeen ook bij de Germanen ingang gevonden. Maar dat zijn veronderstellingen. De datum 1700 voor Christus daarentegen is wel zeker (dus weer terug in de tijd). In de ruïnes van een oude stad in Babelonië is een tekening op steen gevonden waarop een man staat met een valk op de hand.
Specifiek voor onze contreien moeten we kijken naar de Franken die zich kwamen vestigen zijn in Toxandrië. Ongeveer wat nu de Kempen is. En wel voor een wet uit de Lex Salica die boeten uitvaardigde als je afgerichte valken stal, die wet dateert van 422. De omstandigheden met uitgestrekte heidevlakten waren ideaal voor de valkenjacht, en de plek lag op de trekroute van de vogels van het Noorden naar Afrika.
Het heeft een tijdje geduurd vooraleer de valkenjacht ingang vond aan de hoven van hertogen, koningen en keizers. In het begin was het vooral een middel om zich van een bestaan te verzekeren voor het volk, jagen met vogels was efficient op een vlakte. Mettertijd vond de sport ingang op de hoven, en edellieden kwamen de vogels opkopen, en meestal de trainer van de vogel met hem. Het land van Turnhout werd algauw beroemd om zijn valkeniers, de vrijheid van Arendonk het Mekka van de Europese valkerij. Populair was het zeker, en een officiële regelgeving rond het gebeuren bleef niet uit. Rond de 13e eeuw kwam er in Turnhout een heus Gerechtshof voor Valkerijaangelegenheden.
Het moment dat de valkerij haar hoogtepunt beleefde, viel samen de het moment dat Vlaanderen deel gaat uitmaken van het Bourgondische rijk, 1384. Op dat moment werd de valkerij niet enkel een statussymbool, het werd tevens een privilege van de adel. Keizer Frederik II von Hogenstaufen, schreef er zelfs een boek over. “De arte venandi cum avibus”, de kunst van het jagen met vogels.
De valkerij kreeg in de 16de eeuw ook een internationale dimensie. Maria van Hongarije, landvoogdes der Nederlanden en zuster van Keizer Karel introduceerde de Kempense valkeniers aan de hoven van de elite te Frankrijk, Spanje, Duitsland en Denemarken. Al vlug werd het lucratieve er van in gezien, en dat beperkte zich echt niet enkel tot de vogels zelf. Alles wat met de valkelarij te maken had werd verkocht en er ontstond een zekere burgerij. Maar met dat de vraag toenam kon men niet meer wachten op de jaarlijkse trek om aan de vraag te voldoen. Expedities naar de broedplaatsen van de vogels waren een bijna logische volgende stap in het verhaal en reizen naar Noorwegen, Zweden, Denemarken, Ijsland, tot Letland toe, werden ondernomen.
De verovering van de Lage landen door de Franse revolutionaire legers en de opkomst van de jacht met vuurwapens maakten een einde aan dit verhaal. De valkerij werd naar de achtergrond verdrongen. Na wereldoorlog II kwam er een nieuwe wind, een respect voor alles wat groeide en leefde.
En met die nieuwe bewustwording, kwam ook weer dit grootse verleden naar boven
Wouter
Nog een weetje. De valk is de enige roofvogel die in staat is in de lucht ter plekke te blijven, te “bidden”. Als je dus een vogel dit ziet doen, moet je al niet meer verder raden naar de soort
http://bvvvh.be/cms/?page_id=227
http://nl.wikipedia.org/wiki/Land_van_Turnhout
wouterbraeckman 
Plaats een reactie